Norma ISO 14001 pomaga organizacjom usprawniać zarządzanie swoim wpływem na środowisko.

Określa ona wymagania, jakich należy przestrzegać, aby dbać o ochronę środowiska naturalnego i zapobiegać jego zanieczyszczeniu. Jednym z najważniejszych obowiązków firmy działającej według standardu ISO 14001 jest identyfikacja wymagań prawnych i innych związanych ze zarządzaniem środowiskowym oraz dokonanie oceny zgodności z tymi wymaganiami. Według rozdziału 6.1.3 (Zobowiązania dotyczące zgodności) firma musi znać wymagania, które jej dotyczą, monitorować na bieżąco zmiany w tych wymaganiach oraz utrzymywać na ten temat udokumentowane informacje. Wymagania, o których wspomniano w tym rozdziale obejmują zarówno przepisy prawne, jak też inne wymagania – umowy, normy, regulaminy i podobne dokumenty, do których organizacja zobowiązała się stosować. Natomiast wśród wymagań prawnych również należy odnieść się do różnych poziomów dokumentów: prawa krajowego, lokalnego (miejscowego) i międzynarodowego jeśli dotyczy działalności organizacji.

Ilość krajowych przepisów w dziedzinie środowiska jest ogromna, a tempo ich zmian bardzo szybkie. Ponadto zapisy większości ustaw odsyłają co krok czytelnika do innych ustaw lub rozporządzeń wykonawczych. Wszystko to powoduje, że nadzorowanie zmian w wymaganiach w systemie zarządzania środowiskowego może zajmować naprawdę dużo czasu i nadwyrężać cierpliwość. Metodą na usprawnienie nadzoru nad przepisami ochrony środowiska może być dostęp do płatnych portali, które na bieżąco informują użytkownika o zmianach w wybranych aktach prawnych. W niektórych aplikacjach można przygotować listę przepisów specyficznych dla swojej działalności gospodarczej, co z kolei jest świetnym sposobem na udokumentowanie informacji o zidentyfikowanych dla siebie wymaganiach prawnych. Jeśli jednak firma nie ma dostępu do płatnych programów wówczas musi krok po kroku zapoznawać się z kolejnymi nowelizacjami przepisów i wyszukiwać w nich zmian. Do takiego przeglądania aktów prawnych można wykorzystać strony sejmowe, np. isap.sejm.gov.pl.

Przepisy ochrony środowiska dla firm

Zapoznawanie się z przepisami prawnymi ochrony środowiska warto zacząć od najbardziej powszechnych i podstawowych ustaw. Będą one obowiązywały dla większości firm w Polsce w przybliżonych zakresach:

  • Ustawa Prawo ochrony środowiska z dnia 27 kwietnia 2001 r. ze zmianami – określa ogólne zasady i odpowiedzialności za ochronę środowiska w Polsce, warunki w jakich będą wymagane pozwolenia środowiskowe, a także zasady dotyczące emisji gazów i pyłów, hałasu, pól elektromagnetycznych oraz kwestię awarii przemysłowych.
  • Ustawa Prawo wodne z dnia 20 lipca 2017 r. ze zmianami – reguluje zasady korzystania z wód oraz pobór wód, a także kwestie odprowadzania ścieków, w tym ścieków przemysłowych.
  • Ustawa o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi z dnia 13 czerwca 2013 r. ze zmianami – powinny zapoznać się z nią wszystkie firmy, które dostarczają swoje wyroby w opakowaniach, a także które prowadzą obrót samymi opakowaniami na rynku polskim i europejskim.
  • Ustawa o systemie zarządzania emisjami gazów cieplarnianych i innych substancji z dnia 17 lipca 2009 r. ze zmianami – ustawa ta określa obowiązki sprawozdawcze dla każdej firmy, która powoduje emisję do powietrza ze swoich źródeł ogrzewania, instalacji przemysłowych oraz aut.
  • Ustawa o substancjach zubożających warstwę ozonową oraz o niektórych fluorowanych gazach cieplarnianych z dnia 15 maja 2015 r. ze zmianami – dotyczy firm które posiadają klimatyzatory, centrale chłodnicze i podobne urządzenia oraz systemy zawierające przedmiotowe substancje w określonej w ustawie ilości.
  • Ustawa o substancjach chemicznych i ich mieszaninach z dnia 25 lutego 2011 r. ze zmianami – przepisy te regulują postępowanie z chemią w zakładzie pracy – niezależnie czy jest wykorzystywana w procesie technologicznym, czy do na przykład utrzymania czystości w części socjalnej.
  • Ustawa o zapobieganiu szkodom w środowisku i ich naprawie z dnia 13 kwietnia 2007 r. ze zmianami – wskazuje kto i w jaki sposób odpowiada za szkody wyrządzone środowisku.

 

Poza wymienionymi ustawami istnieje jeszcze szereg innych, bardziej specyficznych, które będą obowiązywały tylko w niektórych firmach lub tylko w nietypowych warunkach. Wśród nich znajdują się:

  • Ustawa z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko
  • Ustawa z dnia 12 czerwca 2015 r. o systemie handlu uprawnieniami do emisji gazów cieplarnianych
  • Ustawa z dnia 27 lipca 2001 r. o zmianie ustawy - Prawo geologiczne i górnicze
  • Ustawa z dnia 19 sierpnia 2011 r. o przewozie towarów niebezpiecznych
  • Ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody
  • Ustawa z dnia 7 czerwca 2001 r. o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków.
  • Ustawa z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach.
  • Ustawa z dnia 20 stycznia 2005 r. o recyklingu pojazdów wycofanych z eksploatacji
  • Ustawa z dnia 11 września 2015 r. o zużytym sprzęcie elektrycznym i elektronicznym
  • Ustawa z dnia 24 kwietnia 2009 r. o bateriach i akumulatorach
  • Ustawa z dnia 10 lipca 2008 r. o odpadach wydobywczych
  • Ustawa z dnia 11 maja 2001 r. o obowiązkach przedsiębiorców w zakresie gospodarowania niektórymi odpadami oraz o opłacie produktowej
  • Ustawa z dnia 29 czerwca 2007 r. o międzynarodowym przemieszczaniu odpadów
  • Ustawa z dnia 22 czerwca 2001 r. o mikroorganizmach i organizmach genetycznie zmodyfikowanych
  • Ustawa z dnia 9 października 2015 r. o produktach biobójczych

 

Wdrażając system zarządzania środowiskowego organizacja powinna określić, które przepisy jej dotyczą oraz co z nich dla niej wynika. Bardzo często ustawa nie precyzuje obowiązków organizacji, lecz odsyła do rozporządzeń wykonawczych. Każda ustawa powołuje co najmniej kilka rozporządzeń, a zdarza się że jest ich kilkadziesiąt - na przykład dla ustawy o odpadach wydano na chwilę obecną 51 aktów wykonawczych. Akty te można prosto znaleźć korzystając z portalu isap.sejm.gov.pl, gdzie po wejściu w dane o konkretnej ustawie pokazują się między innymi jej przepisy wykonawcze.

isap

Choć lista wymienionych przepisów jest długa, trzeba wiedzieć, że norma ISO 14001 nie zawęża odpowiedzialności firmy tylko do nich. Na barkach zarządu organizacji jest także utrzymanie zgodności z innymi istotnymi zobowiązaniami do zgodności, np. z prawem budowlanym (w zakresie przeglądów obiektów budowlanych i ich instalacji), przepisami BHP i przeciwpożarowymi, Kodeksem pracy itd.

Stosując zasady systemu EMS obowiązkiem organizacji będzie także okresowa ocena zgodności ze zidentyfikowanymi przepisami. Częstotliwość takiej oceny jest zależna od organizacji natomiast jej wyniki muszą być udokumentowane, a w razie wykrycia niezgodności z przepisami należy niezwłocznie podjąć działania korygujące.

 

Masz pytania do artykułu?

Zapraszamy do kontaktu!

  

 Artykuł ten jest własnością intelektualną CONSILUM. Może być rozpowszechniany bezpłatnie wszystkim osobom i podmiotom zainteresowanym problematyką systemów zarządzania ISO, jednakże wyłączając cel komercyjny i bez dokonywania jakichkolwiek zmian w tekście. Wszelkie inne rozpowszechnianie wymaga pisemnej zgody autora. Dozwolone jest cytowanie fragmentów materiału z podaniem źródła.