Norma ISO 45001 już obowiązuje!

W marcu 2018 r. weszła w życia pierwsza międzynarodowa norma dotycząca systemu zarządzania BHP, wydana przez Międzynarodową Organizację Normalizacyjna (w skrócie ISO). Nowa norma - ISO 45001:2018 zastąpiła dotychczas stosowaną normę OHSAS 18001. Oznacza to, że norma OHSAS 18001 jest już stopniowo wycofywana z użycia, a wszystkie firmy i instytucje posiadające dotychczas certyfikat systemu zarządzania wydany na normę OHSAS 18001 będą musiały dokonać dostosowania swoich systemów do wymagań ISO 45001.

Okres przejściowy ISO 45001 i OHSAS 18001

Całkowite przejście między normą OHSAS 18001, a ISO 45001 nastąpi w ciągu 3 lat od daty wydania nowej normy. W tym czasie oba standardy systemu zarządzania BHP będą w użyciu, a firmy będą mogły zdecydować, na który z nich prowadzić swoją certyfikację. Jednakże ostateczną datą przejścia z OHSAS 18001 na ISO 45001 jest data 11.03.2021 r. Po tym terminie certyfikaty wydane na zgodność z OHSAS 18001 stracą ważność, a jednostki certyfikujące będą stosowały do oceny wyłącznie standard ISO 45001.

Różnice między OHSAS 18001, a ISO 45001

Dobrą wiadomością dla wszystkich obecnych użytkowników normy OHSAS 18001 jest informacja, że różnice między OHSAS 18001, a ISO 45001 nie są duże. Przejście z jednej normy na drugą nie powinno nastręczać większych problemów. W szczególnie łatwej sytuacji są firmy, które oprócz standardu OHSAS 18001 mają wdrożony system zarządzania jakością wg ISO 9001:2015 i system zarządzania środowiskowego wg ISO 14001:2015, gdyż nowa ISO 45001:2018 zbudowana jest zgodnie z tym samym schematem, co wspomniane normy (HLS – High Level Structure). Dzięki temu poruszanie się po różnych normach jest bardzo proste, a część wymagań jest wręcz identyczna.

 

Najważniejsze zmiany w ISO 45001 w porównaniu z OHSAS 18001:

  1. Kontekst organizacji

Norma ISO 45001 wymaga od organizacji, aby ta określiła swój kontekst i potrafiła reagować na zmiany, jakie w nim zachodzą. Kontekstem zewnętrznym przedsiębiorstwa jest jego całe otoczenie biznesowe. Kształtują go m.in. czynniki gospodarcze, prawne, społeczno-kulturowe, środowiskowe. Natomiast kontekst wewnętrzny tworzą m.in.: zasoby firmy (finansowe, personalne, infrastrukturalne), struktura organizacyjna, zasady pracy przyjęte w przedsiębiorstwie. W rozpatrywaniu wpływu kontekstu pomoże określenie stron zainteresowanych w zakresie BHP, których wymagania organizacja musi lub chce przestrzegać. Stronami zainteresowanymi są przede wszystkim: pracownicy, urzędy, organy kontrolujące firmę pod kątem BHP, podwykonawcy, ale także banki, akcjonariusze, sąsiedzi. Określenie wymagań stron zainteresowanych oraz wybranie spośród nich tych, których firmy ma przestrzegać również jest obowiązkiem wynikającym z ISO 45001.

  1. Konsultacje i udział pracowników

W pkt 4.4.3.2 normy OHSAS 18001 znajduje się wymaganie, aby firma posiadała procedury współudziału pracowników w identyfikacji zagrożeń i ocenie ryzyka, badaniu zdarzeń wypadkowych, opracowaniu i przeglądach polityki BHP i celów BHP, konsultacji w przypadku zmian w systemie BHP, reprezentowaniu ich stanowiska w sprawach BHP. Ponadto jest wymagany udział podwykonawców w sprawach BHP firmy, które ich dotyczą oraz konsultacje ze stronami zainteresowanymi, jeśli jest to niezbędne. Natomiast w normie ISO 45001 punkt dotyczący współudziału i konsultacji został doprecyzowany i rozbudowany o nowe zapisy. Określono jasno, że należy zaangażować w komunikację także pracowników na stanowiskach innych niż kierownicze oraz doprecyzowano jeszcze bardziej zakres konsultacji BHP.

  1. Ocena ryzyka i szans w systemie zarządzania

Norma OHSAS 18001 wymagała, aby przedsiębiorstwo określiło ryzyka BHP związane ze swoją działalnością i aby minimalizowała te ryzyka poprawiając tym samym bezpieczeństwo pracy. Takie podejście do ryzyka zawodowego jest obecne również w normie ISO 45001. Pewną nowością jest wymaganie, aby określić ryzyka i szanse związane z kontekstem organizacji, jej stronami zainteresowanymi i zakresem systemu BHP, a następnie aby podejmować działania zmniejszające te ryzyka i pozwalające wykorzystywać szanse. W systemie BHP to nowość, lecz firmy, które posiadają wdrożone systemu jakości i zarządzania środowiskowego spotkały się już z tym wymaganiem w normach ISO 9001:2015 i ISO 14001:2015.

  1. Zarządzanie zmianą

Zarządzanie zmianą jest wymaganiem opisanym w rozdziale 8.1.3 normy ISO 45001. Zgodnie z zapisami normy organizacja ma określić proces wdrażania i kontroli zaplanowanych tymczasowych i stałych zmian w systemie zarządzania. Zmiany mogą obejmować m.in.: wprowadzenie nowych miejsc pracy lub zmianę otoczenia miejsc pracy, zmiany organizacji pracy lub warunków pracy, zmiany wyposażenia i siły roboczej, a także zmiany wymagań prawnych, zmiany w wiedzy dotyczącej zagrożeń BHP i ryzyk. Organizacja powinna uwzględnić także postęp wiedzy i technologii wpływającej na bezpieczeństwo pracy. Zarządzanie zmianami powinno być powiązane z zarządzaniem ryzykami i szansami.

  1. Nabywanie towarów i usług oraz outsourcing

Norma OHSAS wymagała, aby „wdrożyć i utrzymywać środki kontroli ryzyka odnoszące się do nabywanych towarów, wyposażenia i usług” (pkt. 4.4.6 OHSAS 18001). W normie ISO 45001:2018 poświęcono na opisanie bezpieczeństwa zakupów znacznie więcej miejsca. Cały rozdział 8.1.4 dotyczy nabywania towarów i usług oraz outsourcingu. W nowym systemie zarządzania BHP należy określić ryzyko związane z działalnością podwykonawców i podjąć środki kontrolne, aby firmy podwykonawcze także przestrzegały wymagań BHP przyjętych przez organizację. Należy także określić kryteria BHP służące ocenie i kwalifikacji podwykonawców. Prace wykonywane przez podwykonawców także powinny być kontrolowane z punktu widzenia BHP (w tym wymagań prawnych BHP).

 

Artykuł ten jest własnością intelektualną CONSILUM. Może być rozpowszechniany bezpłatnie wszystkim osobom i podmiotom zainteresowanym problematyką systemów zarządzania ISO, jednakże wyłączając cel komercyjny i bez dokonywania jakichkolwiek zmian w tekście. Wszelkie inne rozpowszechnianie wymaga pisemnej zgody autora. Dozwolone jest cytowanie fragmentów materiału z podaniem źródła.